Panaromik fotoğraf nedir?

Bu sorunun birden çok yanıtı olabilir. Panaromik fotoğraf kendi içinde de çok çeşitlilik içeriyor. Geniş ölçekte bir fotoğraf olduğunu kabul etsek bile, kimileri için geniş bir bakış açısı, kimileri için sanal bir tur olarak adlandırılabiliyor. Ama herkesin ortak noktası, kısaca panaromik fotoğraf deyince, geniş ve büyük ölçekli bir fotoğraf olduğudur.

Küçük ölçekte basılan fotoğraflar ya da çevrimiçi olarak paylaşımlar olunca, tek bir fotoğrafla da panaromik görüntüler oluşturulabilinirse de işin aslı şudur. Bir fotoğrafın panaromik fotoğraf olarak kabul edilmesi için birden çok kadrajın, uygun bir editleme pro ramı ile birleştirilerek elde edilmesi ile oluşan tek bir fotoğraftır. Anolog makineler döneminde zorlu ve emek isteyen bir baskıya hazırlama ve basma evresi vardı. Ancak günümüzde, dijital fotoğrafçılığın ilerlemesine paralel olarak oldukça kolay yapılabilir hale gelmiştir. Öyle ki; panaromik çalışmalar yapmak için günümüzde bir çok yol ve yöntem kullanılabilmektedir.

Panaromik fotoğrafda ölçüler ve ölçek ne olmalıdır?
Panaromik fotoğraf, her şeyden önce geniş ölçekli ve büyük boyutlu bir fotoğraftır.En/boy oranı en az 1/2 olursa bir fotoğrafı panaromik fotoğraf olarak isimlendirebiliriz. Görüş alanı 120 dereceyi ya da 140 dereceyi aştığında insanın görüş açısının içinde kalsa bile bu çok önemli değildir. İnsan gözünün net görüş açısı 45-50 derecedir. Bunu göz önüne alırsak, panaromik ölçeklendirmede kendimizce bir sonuca gidebiliriz.

Yaygın olarak kullanılan panaromik ölçekler, 1/2 ve 1/3 dür. Aşağıda, bu ölçeklerle çalışılan değişik panaromik çalışmaları görebilirsiniz.


1/2 ölçeğinde çalışılan bir panaromik kadraj. © Hayri CALISKAN


1/3 ölçeğinde çalışılan bir panaromik kadraj. © Hayri CALISKAN

1/4 oranında yada 1/5, 1/6, 1/7 oranlarındaki çalışmalar, bir web sitesi üstü kısmı için çok iyi görünse de baskı ve duvara asma söz konusu olduğunda, yeterli izleme boşluğu yoksa izleyen gözü biraz zorlayabilir. Bazı fotoğrafçılar için, fotoğrafın ölçeği (yükseklik/genişlik oranı) panaromik fotoğrafı tanımlama için yeterli kabul edilirken, bazıları içinse panaromik fotoğraf geniş bir görüş alanı içermelidir.

Nasıl kadrajlar olmalıdır?
Türü ne olursa olsun bir fotoğrafın kadrajı ve kompozisyonun oluşturulması, iyi bir fotoğrafın anahtarı ve olmazsa olmazıdır. Aynı şey panaromik fotoğraf içinde geçerlidir. Tek bir fotoğraf için bile kompozsiyonun oluşturulması ve fotoğrafın izleyene neler hissettirmesi fazla deneyim ve teknik altyapı gerektirirken, söz konusu panaroma fotoğraf olunca, fotoğrafçının kompozisyon oluşturmada, daha titiz davranması gerekir. Üstelik birden fazla kadrajın birleştirilerek tek bir kadraja dönüştürülmesi söz konusu olduğunda, sıralama çekimlerindeki titizlik ve seçicilik daha bir önemli hale gelecektir.

Kompozisyon oluşturmada olmazsa olmazlardan olan, ufki düzlemsellik, yatay ve dikey oransallık ve altın noktalarda oluşturulacak ilgi merkezi, panaromik fotoğraf söz konusu olduğunda, birleştirilecek her kadrajın çalışılması panaromik fotoğrafın bitmiş hali göz önünde tutularak çalışılmalıdır.

Yeri gelmişken hatırlatmakda fayda var; panaromik fotoğraf çalışırken yatay ya da dikey herhangi bir kadraj biçimini tercih edebilirsiniz. Bir kompozisyon dikey kadrajla başlarsa, dikey kadrajla sonlanmalı, yatay kadrajla başlamışsa yatay kadrajla sonlanmalıdır. Aynı açıda panaromik kadraj oluştrumak için dikey kadraj çalışıldığında daha çok fotoğrafı birşeltirmek gerekir. Örneğin 90 derecelik yatay kadraj çalışırken 4 fotoğraf yeterli olabiliyorken, aynı açıyı dikey kadrajla 7 fotoğraflık birleştirme ile oluşturabilirsiniz. Bunun yanısıra, dikey kadraj çalışmalarında daha büyük ölçeklerde fotoğraf panaromik fotoğraf oluşturabilirsiniz.

Panoromik fotoğraf için gerekli ekipmanlar nelerdir?
İyi panoromik fotoğraflar çalışmak için minimum ekipmanlar şunlardır; DSLR fotoğraf makinesi, tripod, 50 mm. ya da daha dar açılı bir lens ve kablolu ya da R/C deklanşör tetikleyici.

Panaromik çalışmalarda, özellikle şehir manzaraları çalışırken 50mm den daha geniş açılı lenslerle çalışıldığında oluşan distorsiyon göz estetiğini zorlayacak ve çalışma, izleyenlerce iyi algılanmayacaktır. Telefoto lenslerle yapılan çalışmalarda, birazda çalışma kotu ve makine eğimine dikkat edilirse, bu etki oluşmayacak ve yapılan çalışma izleyenlerce çok iyi algılanacaktır. Kompozisyondaki distorsiyon, doğa manzarası çalışmalarında gözü fazla rahatsız etmese de, şehir manzaralarında bu durum izleyenin kompozisyonu algılamasında negatif bir etki oluşturur ve istenmeyen bir sonuçtur.

Belli açılarda çekim yapmaya olanak sağlayan tripod kafaları ile çalışmak sonucu .çok olumlu etkiler. Tripod üzerinde makine düzlemselliğini sağlayacak (yatayda ve düşeyde) su terazilerinin olması ve çalışmaya başlamadan önce su terazileri yardımı ile makinenin yatay ve düşey düzlemselliğinin sağlanması gerekir.

Kadrajlama sıralaması ve kadraj içi yerleşimde nelere dikkat edilmelidir?
Çalışılacak panaromik fotoğraf konusu belli olduğunda, başlangıç ve bitiş noktalarını tespit etmek gerekir. Fotoğraf nerden başlayacak ve nerde bitecektir. Bu tercih fotoğrafçınındır kuşkusuz. İlk kareden sonraki karelerin çekimleri tripod üzerindeki açılara uygun olarak yapılmalıdır. Tripod üzerindeki açılar, 15 ve 30 derecenin katlarınca sıralanmıştır. 90 derecelik görüntüyü veren bir panaromik fotoğraf oluşturmak için ilk kareden sonraki karelerde 30-60-90 derecelik kareler çalışılır.
Hassas çalışmalar, sonucu daha iyi yapar. 90 derecelik görüş alanında olan bir kadrajı en az 4 kare fotoğrafla oluşturabilirsiniz. (50 mm lik lensle) Aynı çalışmayı; ilk kareden sonra 15-30-45-60-75-90 derecelik açılarla yaparsanız, 7 fotoğrafla sonuca gidersiniz. 7 karelik çalışma, 4 karelik çalışmaya göre çok daha iyi sonuç verecektir.

Çekilen fotoğraf karelerinin uygun bir foto-editor ile birleştirilmesi (Photoshop v.b.) sonucunda tercih edilen panaromik ölçeğe uygun kesme işlemi yapılır. Kesme işlemi sırasında rahat olabilmeniz için başlangıç ve bitiş kadrajları, sizi rahatlatacak ve genel kompozisyondan ödün verdirmeye zorlamayacak şekilde olmalıdır. Çalışma planlamasında yaparken bu konuyu atlammamalı ve dikkat edilmelidir.

Panaroma oldukça zevkli sonuçları olan bir fotoğraf sahasıdır. Ekipmandan ödün vermeden yapılan çalışmaların sonuçları, hem fotoğrafçıya hem de izleyene büyük keyif verir.

Hayri ÇALIŞKAN
Profesyonel Fotoğrafçı | Eğitmen